IJsland. Een prachtig land. Een land dat tot de verbeelding spreekt. Het land ook waar mijn zoon en ik beiden naartoe zijn uitgenodigd voor een Erasmus+ project dankzij de vzw Bliss Symbolen. Zijn eerste project. Een bijzonder avontuur dus. ‘Empowering lifes’, zo heet het. Een project waarbij ervaringsuitwisseling, innovatie en communicatie centraal staan.
Een hele week werden we ondergedompeld in hoe kinderen en volwassenen met een handicap in IJsland leven, leren, wonen en werken. We kregen uitgebreid info over de financieringsstromen voor mensen met een handicap, zowel qua zorg als qua woon-en leefkosten. We maakten kennis met een heel aantal projecten. Een brede waaier aan organisaties zette hun deur wagenwijd voor ons open: een school voor kinderen maar ook voor volwassenen, dagcentra en kleinschalige initiatieven. Allemaal toonden ze ons hoe zij hun project invullen.
The sky is the limit
The sky is the limit, bij ons vooral een TV programma, in IJsland vaak een mooie realiteit. Aan ondersteuning en assistentie geen gebrek. Wie een zware ondersteuningsnood heeft, krijgt 1-op-1 assistentie 24/7. Ondersteuning is een recht. Eentje waar je niet moet op wachten. Wat je gewoon kan eisen.
Grote verblijfsinstellingen zijn er sinds 2011 verboden. Volwassenen met een handicap leven met maximum 6 anderen met een handicap samen. Grotere groepen mogen niet. Grotere groepen hoeven ook niet. Iedereen krijgt voldoende geld voor zijn/haar individuele ondersteuning. Zorg moet niet worden gedeeld. Mensen met een handicap wonen middenin de woonkernen tussen alle andere gezinnen. Ze krijgen de 1-op-1 ondersteuning die ze nodig hebben. En ze gaan werken... jawel, elke volwassene, zelfs met een ernstige handicap, gaat werken en wordt zo gezien als een volwaardige partner in de samenleving.
Moeten ze dan echt werken? Uiteraard niet. Er wordt voor hen, net zoals in Vlaanderen, een aangepast programma uitgestippeld waarbij ze kleinere taakjes tot een goed einde kunnen brengen. Maar het wordt voor hen ook benoemd als werken. En dat kleine woord maakt een wereld van verschil in hoe IJslanders naar mensen met een handicap kijken.
De locaties voor hun dagactiviteiten bevinden zich trouwens op de industrieterreinen. Mensen worden met de rolstoeltaxi 1 per 1 naar de werkplek gebracht. Ze wonen tussen de anderen in de samenleving. Ze werken op de plek waar anderen werken.
Is het er dan allemaal rozengeur en maneschijn? Uiteraard niet. Ook in IJsland voelen gebruikersorganisaties dat ze voortdurend moeten blijven strijden om hun uitgebreide rechten te behouden. Ook op het vlak van inclusie kunnen ze zeker nog stappen voorwaarts zetten. Ze hebben weliswaar geen buitengewoon onderwijs voor de kleinste kinderen (tot 6 jaar) en lossen dit de hele schoolcarrière lang op met 1-op-1 ondersteuning in het regulier onderwijs maar als volwassenen komen ze nog te weinig in contact met de volwassenen die naast hun deur werken in reguliere bedrijven.
Bijzondere aanpak: levenslang leren
Bijzonder aan hun aanpak is dat elke persoon met een handicap ook het recht heeft om als volwassene levenslang te leren. In de 'lifelong learning centers' is iedereen welkom. Hoe zwaar de handicap ook. Vaak worden de lessen privé gegeven, volledig op maat van de persoon met een handicap. Maar wel met een heel uitgebreid aanbod, van de klassieke kookklas met volledig uitgeruste en aangepaste keuken tot de muziekles. Evengoed maken ze hun eigen radiouitzendingen of geven zelfs cursussen waarin je leert om mensenrechtenactivist te worden en dus leert opkomen voor jouw rechten als persoon met een handicap.
Hun basisprincipe: leg de regie maximaal bij de persoon met een handicap. We konden zelf aan den lijve ondervinden hoe dat werkt. Gingen we ergens op bezoek, dan werd er telkens eerst gevraagd aan de persoon of die dat wel wilde. Zo niet, dan gingen we op dat moment niet binnen. Klaar.
IDEEËN voor thuis
En veel ideeën nemen we ook mee. Ook voor jullie als ouders. Hieronder vind je alvast een aantal ideetjes voor kinderen.
Intensive interaction
Voor kinderen en volwassenen met een ernstig verstandelijke handicap werken ze vaak met de methode van intensive interaction om contact te leggen en interactie te bevorderen. Meer info over de methode vind je hier: https://www.intensiveinteraction.org/. De filmpjes op hun website geven je al een beeld over hoe het werkt.
Snoezel-en sensorisch materiaal
Ijslanders houden van snoezelen. Ze pikten dit ooit op bij bezoeken aan ons land en Nederland. Overal vind je prachtig ingerichte snoezelkamers. Maar ook de gewone verzorgingstafels bouwen ze om tot een knusse hoek vol sensorisch materiaal. Elke gelegenheid gebruiken ze om kinderen te stimuleren.
Hydrotherapie
In IJsland geloven ze heel sterk in hydrotherapie voor de ontwikkeling van kinderen. Overal vind je geothermische baden met aangepaste badkamer, tilliften, douchestoelen ... Velen in de buitenlucht. Het water is er tot 38°C. In sommige scholen gaan kinderen met een motorische handicap twee keer in de week zwemmen om hun motoriek te bevorderen.
Toegankelijkheid
Of IJsland wel toegankelijk is? En of! IJsland is heel toegankelijk. En dan heb ik het niet alleen over de letterlijke toegankelijkheid. Die is er ook. Zelfs in een land met complexe geografische uitdagingen (lees: het land is volledig op lava gebouwd) zorgen ze maximaal voor toegankelijkheid. Toen onze werkweek erop zat, trokken we op zaterdag zoals elke toerist naar de Golden Circle. Michiel kreeg de kans om alle natuurwonderen vanop een platform en vanuit zijn rolstoel te bewonderen. Wat een ervaring! Maar zeker ook heel toegankelijk op alle andere vlakken. Deuren van de directies en therapeuten staan letterlijk altijd open. Kinderen voelen er zich welkom.
Alvast veel inspiratie die we meenemen in onze gesprekken aan de beleidstafels hier.
Btw, we hebben het noorderlicht niet gezien, reden genoeg dus om ooit nog eens terug te gaan. 😉
Michiel en Wendelien
